အကျော်ဇေယျ စာဆိုတော်များ

ဦး​ြကင်ဥ

ဦး​ြကင်ဥသည် ​ေြမထဲြမို့​ ၊ စီရင်စုအပိုင် ၊ ဆင်​ေပါင်ဝဲရွာ (ယခု မ​ေကွး​တိုင်း​ ၊ ဆင်​ေပါင်ဝဲြမို့​နယ်)၌ ဖွား​ြမင်၍ အမရပူရ ​ေနြပည်​ေတာ်တွင် ြကီး​ြပင်း​ခဲ့​​ေသာ စာဆို​ေတာ်တစ်ဦး​ ြဖစ်​ေလသည်။ ဦး​ြကင်ဥ၏ ဖွား​သက္ကရာဇ် ၊ ကွယ်လွန်သက္ကရာဇ်တို့​ကိုမူ အမှတ်အသား​ ရှာမ​ေတွ့​​ေချ။ ​ေမွး​သက္ကရာဇ်နှင့်​ ပတ်သက်၍ ​ေမာင်သုတ (ဗိုလ်မှူး​ဘ​ေသာင်း​)က ၁၁၄၀ ြပည့်​နှစ်ခန့်​ဟုလည်း​​ေကာင်း​ ၊ ဆရာဦး​ ဦး​လူ​ေဖဝင်း​က သက္ကရာဇ် ၁၁၄၄ ခုနှစ်ခန့်​ဟု လည်း​​ေကာင်း​ ၊ ဆရာလှသမိန်က သက္ကရာဇ် ၁၁၅၀ ြပည့်​နှစ်ဟုလည်း​​ေကာင်း​ ၊ မလိခ၏ ြမန်မာစာ​ေပ အဘိဓာန် ၁၁၄၂ ခုနှစ်ဟု လည်း​​ေကာင်း​ အမျိုး​မျိုး​ ခန့်​မှန်း​ြကသည်။

သို့​​ေသာ် ဦး​ြကင်ဥသည် ' ဘြကီး​​ေတာ် လက်ထက် (၁၁၈၁-၁၁၉၉) ၊ ​ေရွှဘိုမင်း​လက်ထက် (၁၁၉၉-၁၂၀၈) ၊ ပုဂံမင်း​လက်ထက် (၁၂၀၈-၁၂၁၄) ' များ​တွင် ထင်ရှား​​ေကျာ်​ေစာ​ေသာ ပုဂ္ဂိုလ်ြဖစ်သည်။

ဦး​ြကင်ဥသည် စာဆို​ေတာ်ြကီး​ စ​ေလဦး​ပုည (၁၁၆၂-၁၂၃၃) နှင့်​လည်း​ ​ေခတ်ြပိုင်စာဆိုဖက်ပင် ြဖစ်​ေလသည်။ ထိုမျှမက စ​ေလဦး​ပုည၏ ြပဇာတ်များ​နှင့်​ ဦး​ြကင်ဥ၏ ြပဇာတ်များ​ကိုပင် ထို​ေခတ်အခါက မင်း​တုန်း​မင်း​တရား​ြကီး​ကိုယ်တိုင် နိှုင်း​ယှဉ်နာဆင်ြခင်း​ ြပုခဲ့​​ေပ​ေသး​သည်။ ဦး​ြကင်ဥမှာ ြပဇာတ်များ​ကိုသာ အဓိကထား​၍ ​ေရး​သား​ခဲ့​​ေသာ​ေြကာင့်​ ြပဇာတ်ဆရာြကီး​ဟူ၍ ထင်ရှား​ခဲ့​​ေလသည်။ ဦး​ြကင်ဥသည် ြပဇာတ်​ေပါင်း​ ၈ ပုဒ် ​ေရး​သား​ခဲ့​ရာ နှစ်ပုဒ်မှာ ဇာတ်​ေတာ်ြကီး​ ၁၀ ​ေစာင်အနက်မှ မ​ေဟာသဓာ ဇာတ်​ေတာ်နှင့်​ ​ေဝဿန္တရာဇာတ်​ေတာ်ကို မှီြငမ်း​ြပု​ေသာ မ​ေဟာသဓာြပဇာတ်နှင် ​ေဝဿန္တရာြပဇာတ် တို့​ြဖစ်၍ ကျန်ြပဇာတ် ၆ ​ေစာင်မှာကား​ ဇာတ်လမ်း​ဇာတ်ကွက်ကို တီထွင်ဖန်တီး​ကာ ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်ြဖင့်​ ဖွဲ့​နွဲ့​​ေသာ ' ပါပဟိန်ြပဇာတ် ' ၊ ' ​ေဒဝကုမ္ဗာန်ြပဇာတ် ' ၊ ' ဝကင်္န္တြပဇာတ် ' ၊ ' ကာလကဏ္ဏီြပဇာတ် ' ၊ ' မာယာဝဥ္စနြပဇာတ် ' ၊ ' ​ေတဇသူရိန်ြပဇာတ် ' တို့​ ြဖစ်​ေလသည်။ ဦး​ြကင်ဥ၏ ြပဇာတ်များ​ ​ေလ့​လာပါက စာဆိုသည် ဇာတ်သဘင်ပညာ၌ အလွန်ကျွမ်း​ကျင်​ေြကာင်း​ ထင်ရှား​သိသာလှသည်။ ဦး​ြကင်ဥသည် နန်း​တွင်း​၌ ြကီး​ြပင်း​ခဲ့​သူ မဟုတ်​ေသာ်လည်း​ ထီး​ဟန်နန်း​ဟန် ြကငှန်း​ဆန်​ေသာ စကား​တို့​ကို ​ေကာင်း​စွာနိုင်နင်း​၍ ​ေနထား​တကျ သံုး​နှုန်း​နိုင်သည်။ မင်း​တုန်း​မင်း​လက်ထက် အချို့​ မှူး​မတ်များ​က ဦး​ြကင်ဥ၏ ​ေဒဝကုမ္ဘဏ် ြပဇာတ်သည် ဦး​ပုည၏ ဝိဇယြပဇာတ်ထက် နှစ်သက်ဖွယ်​ေကာင်း​သည်ဟု ြငင်း​ခံုခဲ့​ြက​ေသး​သည်။ မင်း​တုန်း​မင်း​ြကီး​ ကိုယ်တိုင် ဦး​ြကင်ဥသည် တိုရှင်း​လိုရင်း​​ေရာက်​ေအာင် ​ေရး​နိုင်သည်ဟု မိန့်​​ေတာ်မူသည်။ ဦး​ပုညမူကား​ ြပဇာတ် ၆ ​ေစာင်​ေရး​သား​ခဲ့​ရာတွင် ၆ ​ေစာင် စလံုး​မှာ ဇာတ်နိပါတ် ဒီပဝင် စသည်တို့​မှ ဇာတ်ဝတ္ထုများ​ကိုသာ မှီြငမ်း​ြပု၍ ​ေရး​ဖွဲ့​ခဲ့​​ေလသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​ ဦး​ြကင်ဥမှာ တီထွင်ဉာဏ် ရှိ​ေသာ စာဆိုပုဂ္ဂိုလ်အြဖစ်ြဖင့်​ ​ေလး​ြမတ်ြခင်း​ ခံခဲ့​ရ​ေလသည်။

စင်စစ်​ေသာ် ဦး​ြကင်ဥ၏ ​ေခတ်တွင် ြမဝတီမင်း​ြကီး​ဦး​စ ၊ မင်း​ြကီး​က​ေတာ် ခင်ဆံု ၊ မဟာမင်း​လှမင်း​​ေခါင်ဘွဲ့​ခံ ဦး​ရွှန်း​ ၊ ဦး​စီ ၊ ဦး​လွမ်း​​ေြပ ၊ ဦး​​ေဆာင်း​ စ​ေသာ ထင်ရှား​သည့်​ စာဆို​ေတာ်အများ​ ယှဉ်ြပိုင်​ေပါ်ထွန်း​ခဲ့​​ေပရာ ဦး​ြကင်ဥသည် ထူး​ြခား​သစ်လွင်​ေသာ မိမိစွမ်း​ရည်များ​​ေြကာင့်​ သာလျှင် စာ​ေပသမိုင်း​တွင် မား​မား​မတ်မတ် ရပ်တည်အ​ေမွချန်နိုင်ခဲ့​ြခင်း​ပင် ြဖစ်​ေလသည်။ ညဉ့်​ချင်း​ြပီး​ ြပဇာတ်မျိုး​ကိုလည်း​ စတင်​ေရး​သား​သူ တစ်ဦး​ ြဖစ်​ေလသည်။

ဦး​ြကင်ဥသည် ြပဇာတ်များ​အြပင် ဇာတ်ချင်း​နှင့်​ ကဗျာအမျိုး​မျိုး​ကိုပါ ​ေရး​သား​ခဲ့​​ေသး​သည်။ ပ​ေဒသာသီချင်း​များ​သည် ဦး​ြကင်ဥ၏ ကဗျာစုပင် ြဖစ်​ေလသည်။ ဦး​ြကင်ဥ ​ေရး​ခဲ့​သည့်​ ပတ်ပျိုး​ (၁၁) ပုဒ်ကိုလည်း​ ​ေတွ့​ရသည်။ ထို့​ြပင် ဦး​ြကင်ဥသည် ရတုများ​ ၊ ၁၂ ရာသီဘွဲ့​ ညည်း​ချင်း​များ​ ၊ သန်း​​ေခါင်ဘွဲ့​ညည်း​ချင်း​ ၊ ​ေဇာ်ဂျီညည်း​ချင်း​ ၊ မုဆိုး​စကား​ ၊ ဆိုင်း​ဆင့်​စကား​များ​ကိုလည်း​ ​ေရး​သား​ခဲ့​​ေသး​သည်။

ဦး​ြကင်ဥသည် ငယ်စဉ်ကပင် ​ေလာကီ​ေလာကုတ္တရာ စာ​ေပများ​ကို ​ေလ့​လာသင်ြကား​ တတ်​ေြမာက်၍ မင်း​​ေနြပည်ကို ခိုလှံုမှသာ ထွန်း​ကား​ ြကီး​ပွား​နိုင်မည်ကို သိ​ေသာ​ေြကာင့်​ အမရပူရ ​ေနြပည်​ေတာ်သို့​ ​ေြပာင်း​​ေရွှ့​ခဲ့​ရာ အရည်အချင်း​ ထူး​ချွန်သည့်​အတိုင်း​လည်း​ မင်း​​ေပါက်စိုး​ဝင် စာဆို​ေတာ်တစ်ဦး​ အြဖစ်သို့​ ​ေရာက်ရှိခဲ့​​ေလသည်။ ဦး​ြကင်ဥသည် ြပဇာတ်များ​ကို ​ေရး​သား​ခဲ့​ရာတွင် ​ေခတ်ကာလ အ​ေြခအ​ေနကို ​ေလး​နက်စွာ ဆင်ြခင်၍ ဟပ်စပ်​ေအာင် ​ေစာင်း​ပါး​ရိပ်ြခည်အား​ြဖင့်​ ​ေရး​သား​တတ်သူ ြဖစ်သည့်​အတိုင်း​ ဘြကီး​​ေတာ်မင်း​ (စစ်ကိုင်း​မင်း​) လက်ထက်တွင် မိဖုရား​ြကီး​မယ်နု (ရှင်မင်း​နု) နှင့်​ ​ေယာက်ဖ​ေတာ် စလင်း​မင်း​သား​တို့​ကတစ်ဖက် ၊ ညီ​ေတာ်အိမ်​ေရှ့​စံ သာယာဝတီမင်း​က တစ်ဖက် အချင်း​ချင်း​ အား​ြပိုင်လျက် ထီး​နန်း​အန္တရာယ်ရှိ​ေနပံုကို သတိ​ေပး​နိုင်ရန် ' ပါပဟိန်ြပဇာတ် ' ကိုလည်း​​ေကာင်း​ ၊ ညီ​ေတာ် သာယာဝတီမင်း​သည် တစ်ဖက်မှ မလိုလား​သူတို့​၏ အ​ေနှာင့်​အယှက်ကို ခံ​ေနရ​ေသာ်လည်း​ ​ေနာင်​ေတာ် အန္တရာယ်ြပုဖွယ် မရှိ​ေြကာင်း​ကို သတိ​ေပး​နိုင်ရန် ' ​ေဒဝကုမ္ဘာန်ြပဇာတ် ' ကိုလည်း​​ေကာင်း​ ​ေရး​သား​ကာ ဘြကီး​​ေတာ်မင်း​အား​ ​ေကျး​ဇူး​ြပုခဲ့​​ေလသည်။

ဦး​ြကင်ဥသည် ဩကာသ​ေလာကတည်း​ဟူ​ေသာ ​ေတာင် ၊ ​ေရ ၊ ​ေြမ ၊ ရာသီဥတု၏ သာယပံုများ​ကို ​ေလး​နက်စွာ စိတ်ဝင်စား​​ေလ့​ ရှိ​ေပသည်။ ထို့​​ေြကာင့်​လည်း​ ရာသီဘွဲ့​များ​မှာ ပို၍ အသက်ဝင်ခဲ့​​ေပသည်။ မိမိစိတ်တွင် ခံစား​ရ​ေသာ ြကည်နူး​လွမ်း​ဆွတ်မှုများ​ကို ​ေဖာ်ြပရာတွင်လည်း​ ပို၍​ေပါ်လွင်​ေလသည်။ ရာသီ​ေတာ​ေတာင်ဘွဲ့​ကဗျာ လကင်္ာအများ​အြပား​ရှိသည့်​အနက် ဦး​ြကင်ဥသည် စိတ်၌ ထင်ဟပ်ခံစား​ပံုကို ​ေလး​နက်စွာ ြမည်တမ်း​ဖွင့်​ထုတ်နိုင်​ေသာ ညည်း​ချင်း​ကဗျာ အမျိုး​အစား​မျိုး​ြဖင့်​သာ ဖွဲ့​နွဲ့​ြခင်း​မှာ ထူး​ြခား​ချက်တစ်ရပ် ြဖစ်​ေပသည်။ ဆယ့်​နှစ်ရာသီလံုး​ အတွက် ဆယ့်​နှစ်ပုဒ်တစ်စံုလံုး​ကို ရှာ​ေဖွမ​ေတွ့​ရှိရ​ေတာ့​သည်မှာ ဝမ်း​နည်း​ဖွယ်ရာပင် ြဖစ်​ေလသည်။ ဆယ့်​နှစ်ပုဒ် အြပည့်​အစံု မ​ေရး​သား​ခဲ့​ြခင်း​​ေြကာင့်​ပင်​ေလာဟု တစ်နည်း​ ​ေတွး​ဆ​ေြဖသိမ့်​စရာသာ ရှိ​ေပသည်။

ဦး​ြကင်ဥသည် စကား​ပရိယာယ် ြကွယ်ဝသူြဖစ်သည့်​အတိုင်း​ အ​ေြကာင်း​အရာတစ်ခုကို စကား​မထပ်​ေအာင် လှီး​လွှဲစပ်ဆိုတတ်သည်။ ဦး​ြကင်ဥ သည် ရာသီဘွဲ့​ စပ်ဆိုရာတွင်လည်း​ သာမန်အား​ြဖင့်​ ဖွဲ့​စပ်​ေနကျြဖစ်​ေသာ ​ေကာင်း​ကင်နှင့်​ဆိုင်ရာ ​ေလ ၊ မိုး​ ၊ တိမ် ၊ နှင်း​ြမူ ၊ ​ေန ၊ ​ေလ ၊ နက္ခတ် ၊ ြကယ်တာရာ စသည်တို့​ကိုလည်း​​ေကာင်း​ ၊ ​ေြမနှင့်​ဆိုင်ရာ ပန်း​မန် ၊ ​ေတာ​ေတာင် ၊ ရှို​ေြမာင် ၊ ြမစ်​ေချာင်း​ ၊ အင်း​အိုင် ၊ ​ေသာင် ၊ ကမ်း​ပါး​ ၊ စသည်တို့​ကိုလည်း​​ေကာင်း​ ၊ သဘာဝနှင့်​ဆိုင်ရာ ငှက်​ေကျး​ ၊ ပျား​ပိတုန်း​ ၊ သမင်ဒရယ် ၊ ​ေမာင်မယ်ဖိုမ စသည်တို့​ကိုလည်း​​ေကာင်း​ အြခား​စာဆိုတို့​ နည်း​သူ အစပ်အဆိုနည်း​ပါး​​ေသာ အချက်အလက်များ​ကို ​ေစ့​ငု၍ မိမိရာသီဘွဲ့​များ​ကို တသီး​တစ်ဖံု ြခား​နား​​ေစခဲ့​သည်။

ဦး​ြကင်ဥသည် ဗဟုသုတ ြကွယ်ဝသည့်​အတိုင်း​ ြမစ်ဝကျွန်း​​ေပါ်တွင် ​ေတွ့​ခဲ့​ရ​ေသာ ငါး​ခရုများ​အ​ေြကာင်း​ကိုလည်း​ စိတ်ဝင်စား​ဖွယ်​ေကာင်း​​ေအာင် ဖွဲ့​ဆိုခဲ့​ြပန်​ေသး​သည်။ ဦး​ြကင်ဥသည် ​ေဒသန္တရ ဗဟုသုတအြပင် အဂ္ဂိယတ် ၊ ​ေဆး​ဝါး​ ၊ နက္ခတ်တာရာ ၊ သံုး​ပံုဖဲ စသည့်​ အဘက်ဘက်တွင်လည်း​ နှံ့​စပ်သိြမင်​ေြကာင်း​ကို သူ၏ ကဗျာများ​နှင့်​ ြပဇာတ်များ​တွင် ထင်ရှား​စွာ ​ေတွ့​ရှိနိုင်​ေလသည်။

ဦး​ြကင်ဥ၏ ရာသီဘွဲ့​ ​ေတာဘွဲ့​များ​သည် အမရပူရြမို့​​ေတာ် မန္တ​ေလး​​ေတာင်နှင့်​ စစ်ကိုင်း​​ေတာင်ရိုး​တစ်ခွင် ဧရာဝတီြမစ်ြပင်တစ်ဝိုက်ကို ရည်ညွှန်း​ဖွဲ့​ဆိုသည်သာ များ​​ေလသည်။ အမရပူရြမို့​​ေတာ်မှ အ​ေနာက်သို့​ရှု​ေသာ် မန္တ​ေလး​​ေတာင်ကို လည်း​​ေကာင်း​ ၊ ​ေရှ့​သို့​ရှု​ေသာ် ငရံ့​မင်း​​ေတာင် ၊ ြကွက်နဖား​​ေတာင် ၊ ​ေအာင်ပင်လယ်ကန် တို့​ကိုလည်း​​ေကာင်း​ ​ေမျှာ်မှန်း​နိုင်သည်ြဖစ်ရာ ဦး​ြကင်ဥ၏ ရာသီဘွဲ့​များ​တွင် အမရပူရြမို့​​ေတာ် ပတ်ဝန်း​ကျင်ရှုခင်း​များ​ ​ေပါ်လွင်လျက်ရှိ​ေပသည်။

ဦး​ြကင်ဥသည် အသက်အရွယ် ြကီး​ရင့်​​ေသာအခါ ဒုတိယဇနီး​ြဖစ်သူ ကျိုက်လတ်ြမို့​သို့​ သွား​​ေရာက်​ေနထိုင်၍ ဗဟုသုတအလို့​ငှာ ြမစ်ဝကျွန်း​​ေပါ် ပုသိမ်ြမို့​နှင့်​ ​ေမာ်တင်စွန်း​သို့​ လည်ပတ်သွား​​ေရာက်ခဲ့​ရာ အညာ​ေဒသတွင် ြကီး​ြပင်း​ခဲ့​ရ​ေသာ ဦး​ြကင်ဥအဖို့​ ပင်လယ်​ေဒသတွင် ​ေတွ့​ြမင်ရ​ေသာ ရှုခင်း​များ​သည် ထူး​ဆန်း​လှ​ေပရာ ပင်လယ်ငါး​ ၊ ငယ်လယ် ခရုတို့​ကို စာမဖွဲ့​ဘဲ မ​ေနနိုင်​ေတာ့​​ေချ။ ဦး​ြကင်ဥ မင်း​တုန်း​မင်း​လက်ထက် မှီ​ေသာ်ြငား​လည်း​ ထိုမင်း​လက်ထက်တွင် ​ေရး​သား​​ေသာ စာ​ေပများ​ကို မ​ေတွ့​ရှိရ​ေတာ့​​ေပရာ ပင်လယ်ငါး​ဘွဲ့​ ၊ ပင်လယ်ခရုဘွဲ့​တို့​သည် ဦး​ြကင်ဥ၏ ​ေနှာင်း​​ေခတ်လက်ရာများ​ပင် ြဖစ်သည်ဟု ဆိုနိုင်ဖွယ်ရှိ​ေပသည်။

ထမ်း​ရည် ၊ ရွက်ရည်နှင့်​ ပတ်သက်၍​ေသာ်ကား​ ' ပါပဟိန်ြပဇာတ် ' ကို တည်း​ြဖတ်ြပင်ဆင်ရာ၌ အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတဘွဲ့​ခံ ဆရာြကီး​ဦး​လင်း​က -

" ဆင်​ေပါင်ဝဲရွာဇာတိ ဟူ၍လည်း​​ေကာင်း​ ၊ ဆင်​ေပါင်ဝဲရွာသား​ ဟူ၍လည်း​​ေကာင်း​ အသီး​သီ မှတ်ယူ​ေြပာဆိုြက " ​ေြကာင်း​နှင့်​ ​ေရး​သား​​ေဖာ်ြပသည်။

' ြမန်မာစာညွန့်​​ေပါင်း​ကျမ်း​ ' ကို ြကီး​ြကပ်ြပင်ဆင်ရာ၌ ကျက်သ​ေရ​ေဆာင် ​ေရွှစလွယ်ရမင်း​ ဦး​​ေကျာ်ထွန်း​ကမူ ဦး​ြကင်ဥ၏ ြပဇာတ် ၊ ဇာတ်ချင်း​များ​ကို ထုတ်နှုတ်​ေဖာ်ြပရာတွင် -
' သက္ကရာဇ် ၁၁၈၁ ခုနှစ် ၊ နန်း​တက်​ေတာ်မူ​ေသာ ဘြကီး​​ေတာ်မင်း​တရား​ြကီး​ လက်ထက် ၊ မင်း​တိုင်ပင်အမတ်ြကီး​ ဆရာြကီး​ ဦး​ြကင်ဥ ' ဟု ​ေရး​သား​ပါရှိသည်။

ဤသို့​လျှင် ' ဆင်​ေပါင်ဝဲရွာစား​ ' ဟူ၍လည်း​​ေကာင်း​ ၊ ' မင်း​တိုင်ပင်အမတ် ' ဟူ၍လည်း​​ေကာင်း​ နှစ်မျိုး​နှစ်စား​ ​ေရး​သား​​ေဖာ်ြပလျက်ရှိရာ၌ ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ဒုတိယအဓိပတိ ​ေဒါက်တာထင်​ေအာင် ကမူကား​ အဂင်္လိပ်ဘာသာြဖင့်​ ​ေရး​သား​ထား​​ေသာ သူ၏ ' ြမန်မာြပဇာတ်များ​ ' (Burmese Drama) စာအုပ်တွင် -
" (နန်း​တွင်း​ြပဇာတ်ြကီး​များ​သည်) လွန်စွာ ရှည်လျား​သည်ြဖစ်​ေသာ​ေြကာင့်​ ဇာတ်သဘင် ခင်း​ကျင်း​ြပသရန်အတွက် ရည်ရွယ်၍ ​ေရး​ဟန်မတူ။ အ​ေပျာ်ဖတ်ရန်အတွက်သာ ရည်ရွယ်၍ ​ေရး​ဟန်တူသည်။ အကယ်၍ ဇာတ်သဘင် ခင်း​ကျင်း​ြပသရန် ရည်ရွယ်ပါလျှင် စကား​ အစီအစဉ် များ​ြပား​လွန်း​၍ အာဂံုကျက်မှတ်နိုင်ြကမည် မဟုတ်​ေချ။ အကယ်၍ ဤနန်း​တွင်း​ဇာတ်​ေတာ်ြကီး​များ​ကို ခင်း​ကျင်း​ကြပလျှင်လည်း​ တညဉ့်​အတွင်း​၌ပင် ဇာတ်ကွက်လည်၍ ဇာတ်ဆံုး​ခန်း​တိုင် ​ေရာက်မည်မဟုတ်။ ရက်ရှည်လများ​ ဆက်လက်၍ြပသရ​ေသာ​ေြကာင့်​ လူတိုင်း​ ြငီး​​ေငွ့​ြကကုန်ရာ၏။ ထို့​​ေြကာင့်​ တညဉ့်​တွင်ပင် ဇာတ်ကွက်လည်၍ ဇာတ်ခန်း​ဆံုး​​ေအာင် ကြပနိုင်ရန် ဒဏ္ဍာရီ ြပဇာတ်တိုက​ေလး​များ​ကို ​ေရး​သား​ြပုစုရလျှင် ​ေကာင်း​မည်ဟု အြကံရ​ေသာ ြပဇာတ်ဆရာြကီး​သည်ကား​ ဦး​ြကင်ဥ ြဖစ်၏ " ဟု မှတ်ချက်ချထား​သည်။

အဂ္ဂမဟာပဏ္ဏိတဘွဲ့​ခံ ဆရာြကီး​ဦး​လင်း​သည် ဤနည်း​နှင်နှင်ပင် -
" ၎င်း​ဆရာြကီး​ ြပဇာတ်​ေရး​သား​ရာမှာလည်း​ တိုင်း​သူြပည်သား​ လူအများ​ ဖတ်ရှုြက​ေစရန် ရည်ရွယ်ရင်း​ဟုတ်ပံုမရ။ သဘင်သည်များ​ ကျက်မှတ်ကြပရန်သာ ရည်သန်​ေရး​သား​ဟန်တူ၏။ အကယ်၍သာ တိုင်း​သူြပည်သား​အများ​ ဖတ်ရှုြက​ေစရန် ရည်သန်​ေရး​သား​ခဲ့​ပါမူ ဇာတ်ကွက်ဇာတ်ခန်း​တိုင်း​ကိုပင် ဖတ်ရှု၍​ေကာင်း​​ေစရန် ြပည့်​ြပည့်​စံုစံု ထုတ်​ေဖာ်​ေရး​သား​သင့်​၏။ ထိုသို့​ကား​ ထုတ်​ေဖာ်၍ မ​ေရး​သား​ဘဲ လိုရင်း​ဇာတ်ကွက်မျှကိုသာ ​ေရး​သား​ြပီး​လျှင် အြခား​ဇာတ်ခန်း​တို့​ကို ြမှုပ်ထား​ခဲ့​​ေလသည် " ဟု ဆိုသည်။

တစ်ချိန်က ရန်ကုန်တက္ကသိုလ် ြမန်မာစာဌာနပါ​ေမာက္ခ ဦး​ဧ​ေမာင်ကလည်း​ တစ်​ေြပး​ညီစွာပင် မိမိ၏ ' ကဗျာပန်း​ကံုး​ ' ကျမ်း​၌ -
" ​ေရှး​ယခင်ခါများ​က နန်း​​ေတာ်သူ နန်း​​ေတာ်သား​တို့​ဖတ်ရှုရန် နန်း​တွင်း​ဇာတ်​ေတာ်ြကီး​များ​ ရှိခဲ့​ရာ ဦး​ြကင်ဥလက်ထက်သို့​ ​ေရာက်​ေသာအခါ ဖတ်ရှုရံုသာမဟုတ်ဘဲ ကြပရန်အတွက်ပါ ြပဇာတ်များ​ကို တီထွင်​ေရး​သား​ခဲ့​သည်။ ဇာတ်ကွက်ဇာတ်လမ်း​ တို့​ကိုလည်း​ များ​​ေသာအား​ြဖင့်​ ဆန်း​ြပား​​ေအာင် ြကံစည်​ေရး​သား​ထား​သည်။ ဘုရား​​ေဟာဝတ္ထုကို အ​ေြခြပု၍ ​ေရး​သား​ထား​​ေသာ ​ေဝသန္တရာနှင့်​ မ​ေဟာသဓာ ြပဇာတ် တို့​မှတပါး​ ​ေဒဝဂုမ္ဘဏ် ၊ ဝကင်္န္တ ၊ ပါပဟိန် ၊ ကာကဏ္ဏီ ြပဇာတ်တို့​သည်ကား​ ဦး​ြကင်ဥ၏ ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်မှ ​ေပါက်ဖွား​လာ​ေသာ ဒဏ္ဍာရီ ြပဇာတ်များ​ ြဖစ်သည် " ဟု ဆိုြပန်သည်။

အနိစ္စ​ေရာက်သည့်​ ခုနှစ်ကို အတိအကျ မသိရ​ေသး​​ေသာ်လည်း​ ပုဂံမင်း​ နန်း​ကျြပီး​​ေနာက် ၁၂၁၄ ခု ​ေနာက်ပိုင်း​ြဖစ်သည်ဟု ခန့်​မှန်း​ထား​ြကသည်။ ဦး​ြကင်ဥသည် ဇနီး​နှစ်​ေယာက်ရှိရာ ပထမဇနီး​မှာ ဆင်​ေပါင်ဝဲသူ ​ေဒါ်နန်း​စိန်ြဖစ်ြပီး​ ​ေဒါ်နန်း​စိန်တွင် အစ်မြကီး​ ​ေဒါ်နန်း​ယံု ၊ ​ေဒါ်နန်း​ပံု နှင့်​ ​ေမာင်အငယ် ဦး​​ေရွှမှန် တို့​ရှိသည်။ ​ေဒါ်နန်း​စိန် မှာ ဝက်မစွတ်ြမို့​ဝန်၏ အဆက်အနွယ်ြဖစ်၍ ဇနီး​နှင့်​ပတ်သက်ြပီး​ ​ေနာက်ဆံုး​ ' ထင်​ေပါ်လျှင် စင်​ေတာ်​ေကာက် ' ဟူ​ေသာစကား​အရ ​ေနြပည်​ေတာ် အမရပူရသို့​ ​ေရာက်ရှိကာ ြမန်မာသက္ကရာဇ် ၁၁၈၁ ခုနှစ်မှ ၁၁၉၉ ခုနှစ်အထိ စိုး​စံ​ေသာ ဘြကီး​​ေတာ် (စစ်ကိုင်း​) မင်း​တရား​ြကီး​ လက်ထက်မှစ၍ မင်း​မှုထမ်း​တစ်​ေယာက်အြဖစ် နန်း​​ေတာ်၌ ထမ်း​​ေဆာင် လုပ်ကိုင်ခဲ့​သည်။ ထိုမှစ၍ သာယာဝတီ ပုဂံမင်း​များ​ လက်ထက်တိုင်​ေအာင် ဆက်လက်အမှုထမ်း​ရွက်ခဲ့​​ေလသည်။ ထိုသို့​မင်း​မှုထမ်း​​ေနစဉ် ကျွမ်း​ကျင်ရာ လိမ္မာ ဟူသကဲ့​သို့​ စာ​ေပများ​ကို အား​လပ်တိုင်း​ ​ေရး​သား​ခဲ့​သည်။ ဘုရား​​ေဟာ ဇာတ်များ​ကို ​ေရး​သား​ခဲ့​​ေလသည်။

ဦး​ြကင်ဥသည် ပတ်ပျိုး​များ​ကို ​ေရး​သား​ခဲ့​သည်။ ဦး​​ေမာင်​ေမာင်တင် (မဟာဝိဇ္ဇာ) က ယဉ်​ေကျး​မှုစာ​ေစာင် ၊ အတွဲ ၁ ၊ အမှတ် ၄ ၌ ဆရာြကီး​ ဦး​ြကင်ဥအား​ ' ပတ်ပျိုး​ဆရာြကီး​ ဦး​ြကင်ဥ ' ဟု ​ေခါင်း​စဉ်တပ်၍ ​ေရး​သား​ထား​​ေလသည်။ အဆိုပါ ​ေဆာင်း​ပါး​အရ ဆရာြကီး​ ဦး​ြကင်ဥသည် ပတ်ပျိုး​ဆရာြကီး​ ​ေခါ်​ေလာက်​ေအာင်ပင် ပတ်ပျိုး​အမျိုး​မျိုး​ကို ​ေရး​သား​ခဲ့​​ေြကာင်း​ကို သိရှိရ​ေလသည်။ ဦး​​ေမာင်​ေမာင်တင်သည် (မဟာဝိဇ္ဇာ) ​ေဆာင်း​ပါး​အရ ဝက်မစွတ်ဝန်​ေထာက်မင်း​ စု​ေဆာင်း​ခဲ့​သည့်​ ပုဂ္ဂိုလ်၌ ​ေတွ့​ရ​ေသာ ဦး​ြကင်ဥ၏ ပတ်ပျိုး​စာရင်း​မှာ -
(၁) ' ရဝိန်​ေဒါင်း​ယာဉ်ပျံ ' ချီ ရာသီဘွဲ့​ပတ်ပျိုး​
(၂) ' မ​ေြပြငိုး​မာန်ဝင် ' ချီ မိုး​ဘွဲ့​ပတ်ပျိုး​
(၃) ' စွန်း​​ေရွှဗျာ နှုတ်ကယ်က​ေလး​ ' ချီ ဘုန်း​​ေတာ်ဘွဲ့​ပတ်ပျိုး​
(၄) ' ြကယ်ဘရဏီ တူညီစခန်း​ငယ်နှင့်​ ' ချီ ရာသီဘွဲ့​ပတ်ပျိုး​
(၅) ' မန္ဓာတ် ရာဇိန် စံချိန်နှုန်း​ပါလို့​ ' ချီ အမရပူရ ၊ ဒုတိယ ြမို့​တည်နန်း​တည် မင်း​တရား​ြကီး​ ဥက္ကလာပြမို့​သို့​ နန်း​​ေတာ်မူသည့်​ အ​ေြကာင်း​အရာ ဘုန်း​​ေတာ်ဘွဲ့​ပတ်ပျိုး​
(၆) ' ြမတ်​ေရွှဉာဏ်ရည် ၊ ြကံစည်လျက်ကယ်လို့​ ' ချီ အမရပူရ ဒုတိယြမို့​တည် မင်း​တရား​ြကီး​ ဘုန်း​​ေတာ်ဘွဲ့​ ပတ်ပျိုး​
(၇) ' သာရကာ ​ေကျး​ငယ်တို့​​ေလး​ ' ချီ ရာသီဘွဲ့​ပတ်ပျိုး​
(၈) ' ညို့​ညို့​ဆိုင်း​ဆိုင်း​ ၊ မှိုင်း​မှိုင်း​​ေဝ​ေဝ ' ချီ ရာသီဘွဲ့​ပတ်ပျိုး​
(၉) ' ​ေတာင်နန်း​ဂီရိန်ကလာ ၊ စိန်၀ဇီရာ ' ​ေတာ်​ေတာင်ဘွဲ့​ ပတ်ပျိုး​
(၁၀) ' ပတ်ဝန်း​ငယ်ညာဘယ် ' ချီ ပတ်ပျိုး​
(၁၁) ' စိ​ေန္တကိုး​သွယ် ' ချီ အမရပူရြမို့​​ေတာ်ဘွဲ့​ ပတ်ပျိုး​ဟူ၍ ​ေတွ့​ရှိရ​ေပသည်။

ပတ်ပျိုး​ဆိုသည်မှာ ​ေရှး​ြကိုး​ဘွဲ့​ သီချင်း​ခံြကီး​များ​မှအပ ​ေခတ်ကာလအလိုက် သံဆန်း​စပ်ဆို​ေသာ သီချင်း​များ​ပင် ြဖစ်သည်ဟူ၍ ဆရာြကီး​ ​ေရွှြပည်ဦး​ဘတင် ဆိုသည်။ ခရီး​​ေဆာင် ြမန်မာအဘိဓာန်ကျမ်း​၌လည်း​ ' ြမန်မာ့​​ေရှး​ရိုး​ သီချင်း​ြကီး​တစ်မျိုး​ ' ဟုပင် အဓိပ္ပါယ် ဖွင့်​ဆိုထား​သည်။

ဦး​ြကင်ဥသည် ပထမဇနီး​ ​ေဒါ်နန်း​စိန်မှ တစ်ဦး​တည်း​​ေသာ သမီး​က​ေလး​ ​ေဒါ်သဲ​ေအး​ကို ထွန်း​ကား​ခဲ့​သည်။ ​ေဒါ်သဲ​ေအး​သည် ​ေနာင်တွင် ဦး​​ေရွှမှံုနှင့်​ အ​ေြကာင်း​ပါခဲ့​ရာ သမီး​ မ​ေစာ​ေမနှင့်​ သား​ ကို​ေအာင်ဘိုး​တို့​ကို ဖွား​ြမင်ခဲ့​သည်။ ၎င်း​တို့​မှ ​ေမွး​ဖွား​ခဲ့​​ေသာ သား​သမီး​​ေြမး​ြဖစ် အဆက်အနွယ်တို့​သည် ယ​ေန့​ထက်တိုင် ဆင်​ေပါင်ဝဲြမို့​၌ ဆက်လက်​ေနထိုင်လျက် ရှိြကသည်ဟု ဆိုသည်။

ဆရာြကီး​ ဦး​ြကင်ဥ၏ဇနီး​ ​ေဒါ်နန်း​စိန်သည် မိမိခင်ပွန်း​နှင့်​အတူ ​ေနြပည်​ေတာ်၌ သွား​​ေရာက်​ေနထိုင်ရာ ဆင်​ေပါင်ဝဲရွာသို့​ ​ေခတ္တခဏ လာ​ေရာက်လည်ပတ်စဉ် မကျန်း​မာ၍ သခင်္ါရဓမ္မတရား​အရ ကွယ်လွန်အနိစ္စ​ေရာက်ရှိခဲ့​သည်။

ဆရာြကီး​သည် ဇနီး​ြဖစ်သူ ​ေဒါ်နန်း​စိန် ကွယ်လွန်အနိစ္စ​ေရာက်ရှိြပီး​ နှစ်အတန်ြကာ​ေသာအခါ မန္တ​ေလး​သူ ​ေဒါ်သက်နှင့်​ ထပ်မံလက်ဆက်ခဲ့​ရာ သား​ ကိုဘိုး​ခင် ၊ သမီး​ မအံုး​​ေမတို့​ ဖွား​ြမင်ခဲ့​သည်။ မန္တ​ေလး​သူ ​ေဒါ်သက်၏ ဇာတိကား​ ြမစ်ဝကျွန်း​​ေပါ် ဧရာဝတီတိုင်း​အတွင်း​ရှိ ကျိုက်လတ်ြမို့​ ြဖစ်သည်။

ြမန်မာသက္ကရာဇ် ၁၂၁၄ ခု ပုဂံမင်း​လက်ထက်တွင် အဂင်္လိပ် - ြမန်မာ ဒုတိယစစ်ပွဲ ဆင်နွှဲ​ေနစသ် မင်း​တုန်း​မင်း​နှင့်​ က​ေနာင်မင်း​သား​ ညီ​ေနာင်နှစ်ပါး​တို့​က ​ေနာင်​ေတာ် ပုဂံမင်း​အား​ ထီး​နန်း​ချြပီး​ မင်း​တုန်း​မင်း​သည် ထီး​နန်း​ဆက်ခံ သိမ်း​ပိုက်​ေလသည်။ ဤအခါ ဆရာြကီး​ ဦး​ြကင်ဥသည် အသက်အရွယ် ြကီး​လာြပီြဖစ်သည်က တစ်​ေြကာင်း​ ၊ မိမိ၏သခင် ပုဂံမင်း​လည်း​ မရှိ​ေတာ့​သည်တစ်​ေြကာင်း​ ၊ ​ေနြပည်​ေတာ်၌ ဆက်လက်အမှုထမ်း​​ေဆာင်ြခင်း​ မြပု​ေတာ့​ဘဲ အဂင်္လိပ်ပိုင်နက်အတွင်း​ရှိ ြမစ်ဝကျွန်း​​ေပါ်​ေဒသ ဇနီး​၏ ဇာတိ​ေြမြဖစ်သည့်​ ကျိုက်လတ်ြမို့​သို့​ ​ေြပာင်း​​ေရွှ့​​ေနထိုင်ခဲ့​ရာ ထိုြမို့​၌ပင် ဆရာြကီး​သည် အနိစ္စ​ေရာက်ရှိခဲ့​​ေလသည်။

၎င်း​၏ ဒုတိယဇနီး​၏ သား​သမီး​ ​ေြမး​ြမစ်တို့​သည် ကျိုက်လတ်ြမို့​၌ပင် အစဉ်အဆက် ယ​ေန့​တိုင် ​ေနထိုင်ခဲ့​ြကသည်။

အချို့​က ဆရာြကီး​သည် ဆင်​ေပါင်ဝဲရွာ၌ အနိစ္စ​ေရာက်သည်ဟု အမှတ်မှား​ြကသည်။ ြမန်မာ့​စွယ်စံုကျမ်း​ အတွဲ ၂ ၊ စာမျက်နှာ ၁၇၃ - ၁၇၄ ၌ ဆရာြကီး​ ဦး​ြကင်ဥ၏ အတ္ထုပ္ပတိကို ဤသို့​​ေရး​သား​​ေဖာ်ြပထား​သည်။

' အသက်ြကီး​ရင့်​​ေသာအခါ ဇာတိဆင်​ေပါင်ဝဲြမို့​သို့​ ြပန်​ေရာက်​ေနထိုင်၍ ပုသိမ်ခရိုင် ၊ ​ေမာ်တင်စွန်း​သို့​ ​ေဒသန္တရ ဗဟုသုတ အလို့​ငှာ လှည့်​လည်သည်။ ​ေမာ်တင်စွန်း​၌ ​ေတွ့​ြမင်ရ​ေသာ ရှု​ေမျှာ်ခင်း​ကို ' ြကံုစဘူး​ ၊ ြမင်ဖူး​မှ ယံုစဖွယ် ၊ ြဖူနီဝါြပာတစ်စုနှင့်​ ခရု​ေထွလာဆန်း​ ၊ ကမ်း​​ေကွ့​ပတ်လည် ၊ ​ေရွှမင်တံ ၊ သဲပချုပ်နှင့်​ ဟန်ရုပ်ြပအသွယ်သွယ် နတ်မယ်လျဆံထိုး​ ၊ ဝင်ကစွပ် ၊ ြမင်ဆွတ်ကြကည်ဖို့​ရာ ၊ ထိုသို့​လာ ၊ သည်သို့​သွား​နှင့်​ ၊ အငှား​ခန္ဓာ​ေြမှာင်ရတယ် ၊ ဆန်း​​ေခါင်ထိပျိုး​ ' ဟူ၍ ​ေလး​ဆစ်ချိုး​ြဖင့်​ မှတ်တမ်း​တင်ခဲ့​​ေလသည်။

အမှန်မှာ ပင်လယ်ငါး​များ​ဖွဲ့​နှင့်​ ခရုဖွဲ့​တို့​သည် ဆရာြကီး​ အနိစ္စမ​ေရာက်ခင် ​ေနာက်ဆံုး​​ေရး​စပ်ထား​​ေသာ ​ေလး​ဆစ်ချိုး​သီချင်း​များ​ ြဖစ်သည်။ ဤသို့​ ​ေရး​စပ်နိုင်ြခင်း​သည် ြမစ်ဝကျွန်း​​ေပါ် ၊ ကျိုက်လတ်ြမို့​၌ ​ေနထိုင်​ေသာ​ေြကာင့်​ ခရီး​တိုြဖစ်​ေသာ ​ေမာ်တင်စွန်း​သို့​ ​ေရာက်ရှိြပီး​ ​ေရး​စပ်ြခင်း​ ြဖစ်​ေပသည်။ အကယ်၍သာ ဆရာြကီး​သည် ပိုက်နက်အတွင်း​သို့​ လွယ်လင့်​တကူ သွား​ရန် မလွယ်ကူ​ေသာ​ေြကာင့်​တစ်​ေြကာင်း​ ​ေရး​စပ်ဖွဲ့​ဆိုနိုင်မည် မဟုတ်​ေပ။

ထို့​ြပင် ဆရာြကီး​၏ ဒုတိယဇနီး​ ​ေဒါ်သက်သည် ကျိုက်လတ်ြမို့​သူ ဇာတိြဖစ်​ေသာ​ေြကာင့်​ ဆရာြကီး​သည် ၎င်း​ဇနီး​နှင့်​အတူပင် ကျိုက်လတ်ြမို့​၌ ​ေနထိုင်၍ ​ေခါင်း​ချသွား​သည်မှာ ယံုမှား​သံသယ ြဖစ်နိုင်ဖွယ်မရှိ​ေချ။